Profielkeuze; Verdiep je in je karakter en kwaliteiten

Al op jonge leeftijd moeten leerlingen een belangrijke keuze maken voor de toekomst. In de derde klas van zowel de HAVO als het VWO moet elke leerling de profielkeuze doen. Een keuze die bepalend is voor de latere mogelijkheden met betrekking tot het vervolgonderwijs en beroepskeuze. De profielkeuze is dan ook niet iets wat zomaar even snel tussendoor gedaan kan worden. Het zal een wel overwogen beslissing moeten worden waarbij het karakter en de kwaliteiten van de leerling een belangrijke rol moeten spelen.

Profielkeuze

• Profielkeuze is meer dan het kiezen vakken
• Persoonlijke ontwikkeling in de puberteit (14 t/m 17 jaar)
• Benoem je karaktereigenschappen en je kwaliteiten

Profielkeuze is meer dan het kiezen vakken

De profielkeuze is veel meer dan alleen maar het kiezen van een "vakkenpakket". Een leerling zal zich daar in eerste instantie echter wel direct op focussen. Maar gaande het keuzeproces zal duidelijk worden dat veel meer aspecten een rol (moeten) gaan spelen bij de uiteindelijke keuze. Bij het maken van de juiste keuze zijn het karakter en de kwaliteiten van de leerling erg belangrijk. Karakter en kwaliteiten vertellen iets over de persoon. En dat vertelt indirect weer iets over de studie of het beroep waar iemand later misschien weleens heel goed op zijn plaats zou kunnen zijn.

Persoonlijke ontwikkeling in de puberteit (14 t/m 17 jaar)

In de levensfase waarin een leerling zich bevindt op het moment dat hij de profielkeuze moet gaan maken ondergaat hij/zij een grote persoonlijke ontwikkeling. Het is een fase waarin men zich niet meer alleen oriënteert op de ouders en/of docenten. De hele leefomgeving wordt belangrijker. Meningen van vrienden en klasgenoten gaan een grote rol spelen. En zo wordt er ook steeds meer een eigen mening over alles gevormd. Bezig met de toekomst zijn ze over het algemeen nog helemaal niet. Pubers leven van dag tot dag en gaan vooral voor een hoop lol maken met elkaar. En de toekomst? Daar denken ze nog niet over na. Behalve dan misschien dat ze veel geld willen verdienen. Dit klinkt natuurlijk wel heel erg generaliserend. En is ook te gemakkelijk. Immers niet elke leerling zit hetzelfde in elkaar. Het studiekeuzeproces rondom de profielkeuze zal dan ook niet voor elke leerling hetzelfde verlopen. Grofweg zouden we het volgende onderscheid kunnen maken:

• De leerling die het altijd al wist
• De leerling die enthousiast wordt
• De leerling die onzeker wordt

De leerling die het altijd al wist
Het is van alle tijden: een enkeling weet al vanaf zijn vroege jeugd wat hij/zij wil worden. Voor deze leerling is de keuze dus snel gemaakt. Maar pas op! Hier kan ook een valkuil in zitten! Het lijkt zo voor de hand te liggen. Ook voor de ouders. Ja, mijn kind roept al jaren "Ik wil advocaat worden"! Toch is het ook in deze situatie raadzaam om het hele proces van de profielkeuze zorgvuldig te doorlopen. Die beroepskeuze kan ook een vastgeroest idee zijn, dat bij nader onderzoek misschien toch niet zo ideaal blijkt te zijn.

De leerling die enthousiast wordt

De levensfase waarin de leerling zich bevindt is er een van allerlei nieuwe ontwikkelingen. En het maken van de profielkeuze is daar één van. Een jongere die zich met de nodige nieuwsgierigheid en gretigheid in deze fase bevind, zal ook het proces rondom de profielkeuze enthousiast doorlopen.

De leerling die onzeker wordt

Zoals al eerder gezegd zit niet elke jongere op dezelfde wijze in elkaar. Ook loopt het proces rond de puberteit bij iedereen niet gelijk. Dit betekent dat er ook genoeg jongere zullen zijn die juist onzeker worden op het moment dat de profielkeuze gemaakt moet gaan worden. Ze worden als het ware overvallen door het hele proces. Zijn net een beetje met zichzelf bezig en moeten "nu al" weten wat ze later willen gaan doen.

Benoem je karaktereigenschappen en je kwaliteiten

Wat zijn je karaktereigenschappen?

Hier wordt het wel even persoonlijk. En niet elke leerling zal daar zin in hebben. Maar het is voor iedereen een heel zinvol proces om zo naar jezelf te kijken. Ouders kennen hun kind goed en moeten bij het profielkeuze proces nauw betrokken worden. In deze stap kunnen zij ook een heel belangrijke rol spelen. Een karakter zegt iets over iemands innerlijke eigenschappen. Een karaktereigenschap is min of meer een vast gegeven. Iemands karakter zal niet zo snel veranderen. Onderstaande tabel bevat een aantal karaktereigenschappen. Noteer beide (ouder en leerling), apart van elkaar, een viertal eigenschappen die bij het kind passen. Geef per eigenschap een voorbeeld. Hoe, wanneer of in welke vorm komen deze karaktereigenschappen naar voren?

Wat zijn je kwaliteiten?

Wat zijn je kwaliteiten? En waarin lig je kracht? Waar iemands kwaliteiten liggen kan ook samen vallen met zijn/haar karaktereigenschappen. Ook hier weer een tabel maar nu met een aantal kwaliteiten. Ga op dezelfde wijze aan de slag als hierboven met de karaktereigenschappen. Bij een kwaliteit moet nu aangegeven worden waar of wanneer hij/zij deze laat zien.

De leerling is in kaart gebracht; wat nu?

Als beide bovenstaande "opdrachten" zijn uitgevoerd is het niet zo dat we dan meteen en ook nog heel gemakkelijk de profielkeuze kunnen maken. Het resultaat van die opdrachten ligt hem meer in het feit dat we een duidelijker beeld hebben gekregen van de persoon die de keuze moet gaan maken. We hebben een beter beeld gekregen van zijn/haar karakter en kwaliteiten. Hierdoor is het wel makkelijker om het proces verder te doorlopen. Door stil te hebben gestaan bij iemands karakter en kwaliteiten is er een bewustwordingsproces gestart. Resultaat hiervan is dat de leerling die de profielkeuze moet gaan maken "goed in beeld" is gebracht.