Elektriciteit voor jong en oud: speel met morse!

Het is je in deze tijd van digitale communicatiemiddelen nauwelijks voor te stellen dat communicatie ooit enkel bestond uit bliepjes, lange of korte. Er bestond een heus alfabet, waarbij elke letter werd voorgesteld door een reeks langere of kortere signalen, ook wel strepen en punten genoemd. Het systeem, morse genaamd, kun je prima gebruiken om geheime boodschappen naar elkaar te sturen. Helemaal leuk, als je zelf een morse-generator kunt maken.

Begintijd

We zijn gewend aan computers, internet en e-mailverkeer. In onze huizen komen de verschillende soorten kabels binnen waar het internet op meereist en via wifi is in onze woon- en werkomgeving ook het internet beschikbaar. Er is zelfs internet mogelijk via satellietverbindingen. Voor we werden geholpen door satellieten hadden we radiofrequenties, waarmee we het gesproken woord of muziek naar elkaar konden versturen. Maar helemaal in de begintijd was het slechts mogelijk om via een kabel, later via radio, signalen door te geven. Een combinatie van lange en korte signalen stond voor bepaalde letters, zodat je via deze signalen boodschappen naar elkaar kon doorgeven. Het systeem is bedacht door Samuel Morse (1791-1872) en wordt dan ook morse-systeem genoemd. In de lucht- en scheepvaart is het nog lang gebruikt. Op slechte radioverbindingen was het gesproken woord niet altijd even goed verstaanbaar, de morsesignalen weer wel. Dat maakt een flink verschil in noodsituaties.

Zelf spelen met morse

Met eenvoudige middelen kun je zelf een apparaat bouwen dat morse-signalen maakt. Zo kun je, binnen dezelfde ruimte aan elkaar boodschappen doorgeven die voor anderen, niet ingewijden, verborgen blijven. Om je huisgenoten niet teveel tot last te zijn en boodschappen nog net iets geheimer te maken gaan we in onze eigen schakeling geen gebruik maken van hoorbare signalen, maar gebruiken we lichtsignalen. Dat biedt ook mogelijkheden om naar je overburen te seinen…

Veiligheid

Zelf bouwen van elektrische stroomkringen, schakelingen of apparaten mag je alleen maar doen met veilig materiaal. De stroom uit het stopcontact is veel te sterk en is levensgevaarlijk. Van stopcontacten blijven we dus af!

Wat heb je nodig

Hieronder zie je wat je allemaal nodig hebt om een morsetoestel te bouwen. Naast de omschrijving zie je een foto van het betreffende onderdeel en het gebruikte symbool in schematekeningen.

Onderdeel	Omschrijving	Foto	Symbool
Batterij	Gebruik een 4,5 Volt platte batterij. Dit model heeft lipjes waar je gemakkelijk een snoertje aan kunt vastklemmen.
Geïsoleerd snoertje	Gebruik het liefst snoertjes waar een klemmetje aan vastzit, ofwel een krokodillenbekje. Daarmee klem je de draad gemakkelijk aan een lipje van de batterij of aan contactpunten van diverse onderdelen.
Drukknop	Een drukknop heeft twee contactpuntjes waar snoertjes aan vastgemaakt kunnen worden. Als je een drukknop indrukt zorg je dat er een verbinding tussen de snoertjes wordt gemaakt en er een stroompje gaat lopen. Als je de drukknop weer loslaat, veert deze terug en wordt de stroom weer verbroken. Heb je geen drukknopje, dan kun je ook een gewone schakelaar gebruiken, maar dat is wel lastiger in gebruik.
Fitting	Aan weerskanten van de fitting zitten contactpuntjes. In een fitting kun je een lampje draaien. Als dat is gebeurd kan er een stroompje door de fitting lopen, waardoor het lampje aan gaat.
Lampje	Je kunt het beste lampjes gebruiken van 3,5 Volt, die je in de fitting kunt draaien.

Hoe pak je het aan

Verzamel de spullen die je voor de schakeling nodig hebt.
Pak het lampje en draai het in de fitting
Met het krokodillenbekje klem je de ene kant van het eerste snoertje vast aan een van de contactlipjes van de batterij, de andere kant aan een van de contactpuntjes van de fitting.
Met het krokodillenbekje klem je de ene kant van he tweede snoertje aan het andere contactpuntje van de fitting. De andere kant klem je aan het eerste contactpuntje van de drukknop.
Met het krokodillenbekje klem je de ene kant van het derde snoertje aan het andere contactpuntje van de drukknop. De andere kant klem je aan het overgebleven contactlipje van de batterij.
De schakeling is klaar. Als je de drukknop ingedrukt houdt, brandt het lampje. Laat je de drukknop los, dan gaat het lichtje weer uit. Een foto en een schematekening van de gemaakte morse-schakeling zie je hieronder staan.

Morse

In het morse-systeem heb je speciale tekens voor letters, cijfers en veelgebruikte woorden. De letters heb je voor boodschappen het meeste nodig. Je ziet de letters van het morse-alfabet hieronder staan. Een langere streep stelt een langer signaal voor (in het morse-systeem wordt dit een streep genoemd), een korte streep is een kort signaal (in het morse-systeem wordt dit een punt genoemd.) Maar natuurlijk staat het je vrij om samen ook nieuwe tekens te bedenken.

Letter	Symbool
a	_ ___
b	___ _ _ _
c	___ _ ___ _
d	___ _ _
e	_
f	_ _ ___ _
g	___ ___ _
h	_ _ _ _
i	_ _
j	_ ___ ___ ___
k	___ _ ___
l	_ ___ _ _
m	___ ___
n	___ _
o	___ ___ ___
p	_ ___ ___ _
q	___ ___ _ ___
r	_ ___ _
s	_ _ _
t	___
u	_ _ ___
v	_ _ _ ___
w	_ ___ ___
x	___ _ ___
y	___ _ ___ ___
z	___ ___ _ _

© 2015 - 2024 Hansvg, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.

Gerelateerde artikelen

Wat is een stroomkring en hoe werkt dat?Je weet dat veel apparaten op elektriciteit werken. Elektriciteit uit een stopcontact of uit een batterij. Maar hoe werk…

Hoe werken weerstanden?Elektriciteit is een stroom van elektronen. Die elektronen stromen in een stroomkring. De elektriciteit mag niet direct…

Elektriciteit voor jong en oud: een eenvoudige stroomkringHoe afhankelijk we zijn van elektriciteit wordt meestal pas duidelijk op het moment dat er een stroomstoring is. Ineens…

Elektriciteit voor jong en oud: een serieschakelingDoor te spelen met voor kinderen geschikte elektriciteitsspulletjes zoals een batterij, een lampje, wat draadjes en derg…

Dyslexie bestaat niet, of toch wel?Dyslexie, het klinkt als een aandoening maar is het dat eigenlijk wel? Er zijn onnoemelijk veel onderzoeken gedaan naar…

De economische kringloopDe economische kringloop is een model waarbij de algemene werking van de macro economie wordt weergegeven. Het model gee…

Bronnen en referenties

Hoezo Technisch: Elektriciteit (1999, Zie Zo Educatief)

Hansvg (513 artikelen)
Laatste update: 01-09-2020
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 1

Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.