Orde in de klas

Het leven van een docent is niet altijd even eenvoudig. Wanneer je leuke klassen hebt die gemotiveerd zijn om te leren en sociaal goed met elkaar omgaan, kan het een baan zijn die ontzettend veel voldoening geeft. Maar wat als je leerlingen totaal geen motivatie hebben? Wat kun je als leraar doen om toch voldoening te halen uit je werk, of, in het ergste geval, niet gillend het lokaal uit te lopen.

Het begint bij jezelf

Oh jee, dat is een mooi begin, dan loopt het al niet lekker in je klas, je gaat op zoek naar tips of handvatten en dan lees je zo een titel. Het is echter wel waar het vooral om draait. Je kunt je leerlingen namelijk niet veranderen. Je kunt niet veranderen welke waarden en normen ze van thuis uit mee hebben gekregen. Je kunt de omgeving waarin ze opgroeien niet veranderen, het enige wat je wél kunt veranderen, is jezelf en je benadering van je leerlingen. Uiteraard kun je op termijn wel een gedragsverandering bereiken, maar, zoals de titel aangeeft, dit begint bij jezelf.

Waar moet ik beginnen?

Je kunt op verschillende manier aan jezelf werken. Je kunt aan jezelf werken op vakinhoudelijk vlak, wanneer je ervoor gaat zorgen dat je een absolute expert wordt in wat je onderwijst. Dat is echter niet altijd de oplossing. In een vmbo-klas mag je nog zo een professor zijn, wanneer je de orde niet kunt houden, zul je je leerstof niet over kunnen brengen. Uiteraard werkt dit andersom ook zo. Wanneer je op het vlak van orde houden uitblinkt, maar je vak niet voldoende beheerst, zul je in een havo of vwo klas (die wat betreft vakkennis toch hogere eisen stelt) hopeloos onderuit gaan. Het is dus aan jou om te bepalen wat je doelgroep van je verlangt of welke eisen ze aan jou zullen stellen.

Ruwweg kun je je eigen ontwikkeling opsplitsen in vier categorieën:
  1. Vakinhoudelijk
  2. Didactisch
  3. Orde houden
  4. Je eigen denkprocessen

Vakinhoudelijk

Dit onderdeel lijkt voor zich te spreken, maar het is nog maar een deeltje van het geheel. Het is één ding wanneer je heel veel kennis hebt over een bepaald vak, maar het is nog iets anders wanneer je die kennis niet op een goede manier weet over te brengen. Afhankelijk van wat voor doelgroep je lesgeeft, zal dit deel zwaarder doorwegen.

Didactisch

Ongeacht welk niveau je lesgeeft, is dit een van de sleutelfactoren wanneer je een goede docent wilt worden (en blijven). Een docent die zijn leerlingen niet weet te boeien, die de stof niet kan overbrengen, zal ongetwijfeld vroeg of laat problemen krijgen op het gebied van orde in de klas. Wanneer je merkt dat je problemen hebt met de orde, is dit één van de eerste zaken waar je naar moet kijken.
Is mijn les wel boeiend? Hoe zou ik zelf mijn les volgen? Het zou je nog verbazen hoeveel docenten op deze vraag eigenlijk moeten antwoorden dat ze best saai lesgeven. Wanneer dit bij jou het geval is, maar je hebt nog geen ordeproblemen, dan mag je je erg gelukkig prijzen want dan heb je een zéér lieve klas die zijn tijd gewoon netjes uitzit. De vraag is dan echter wel of dit jou als docent voldoening geeft.

De didactische mogelijkheden zijn eindeloos, alleen ben je meestal als beginnend docent nog niet ervaren genoeg om ze steeds op het juiste moment, in de juiste situatie toe te passen. Niet enkel de beginnende docenten hebben hier soms problemen mee, maar ook de ervaren docenten kunnen in een sleur terechtkomen waarbij ze voor elke klas, voor elk type leerling, dezelfde (saaie) didactische methodes gebruiken. Sommige docenten gebruiken jaar na jaar dezelfde werkvormen en wanneer een klas vervolgens laat merken dat de les niet boeiend is...dan is het erg eenvoudig om dit aan de klas te wijten, want de aanpak heeft tenslotte elk jaar al gewerkt, toch?

Orde houden

Eerst en vooral kun je je afvragen wat hier allemaal onder valt. Is dat het geheel van regels dat je gebruikt om de klas stil te houden? Of valt hieronder ook je werkwijze om het maximale uit je leerlingen te halen? Gaat het ook over hoe je met een leerling praat? Hoe je hem corrigeert, of net complimenteert? Hoe reageer je wanneer een leerling door je heen praat? Wat doe je als een leerling geen boeken bij zich heeft, of het huiswerk niet gemaakt heeft? Wat doe je als een leerling grof taalgebruik gebruikt tegen een andere leerling? Er zijn zoveel zaken die onder het kopje "orde houden" vallen, dat je er wel een boek over zou kunnen schrijven.

Zorg ervoor dat je vooraf hebt nagedacht over wat je van je leerlingen verwacht en wat je kunt doen wanneer ze een grens overschrijden. Zorg er vooral ook voor dat je manieren vindt om hen te belonen en te complimenteren, probeer niet terug te vallen op een systeem van enkel straffen, aangezien je de klas tegen je zult krijgen én je zelf ook absoluut geen steek mag laten vallen om het systeem werkend te houden. Wat is het gevolg wanneer je een leerling strafwerk geeft, maar vervolgens vergeet dat hij/ zij het nog moet inleveren? Inderdaad, de volgende die je strafwerk geeft, zal ook zijn kans wagen. Wat doe je vervolgens wanneer jij het niet vergeten bent, maar die leerling wel? Ga je het verdubbelen, zodat je het de volgende les wéér niet mag vergeten? Je krijgt een soort sneeuwbaleffect wat enkel te behappen is als je in al je klassen erg weinig strafwerk geeft, zodra je wat drukkere klassen hebt, ga je hopeloos de mist in.

Je eigen denkprocessen

Hiermee wordt bedoeld hoe je de signalen uit de klas interpreteert. De grootste fout die mijns inziens gemaakt wordt door docenten, is het wangedrag of asociale gedrag van een leerling of klas persoonlijk te nemen. Er zijn maar heel weinig leerlingen die het hun taak vinden om een docent te kwetsen of de klas uit te jagen. Natuurlijk zijn er wel eens klassen die "trots" zijn dat ze al meerdere docenten weggepest hebben, maar dan nog zetten ze zich ten eerste af tegen de "docent" als functie en niet tegen de persoon die de docent is. Ten tweede gaan er uiteraard ook andere factoren meespelen. Soms is het ook een absurde manier om aandacht te krijgen of gaat het om een groep die nog steeds niet goed (of verkeerd) gevormd is, een groep waar de verkeerde leerlingen de leiders zijn.

Wanneer leerlingen niet naar je luisteren of respectloos tegen je zijn, neem dit dan NOOIT persoonlijk. Als een leerling je uitscheldt, is het misschien ook wel een verdedigingstechniek van hem/haar. Misschien is dat de enige manier die die leerling thuis geleerd heeft. Het kan ook gewoon een manier zijn om zwakte of een tekortkoming te verbergen (bv. wanneer je feedback geeft omdat een oefening fout gemaakt is). Zodra je je ervan bewust bent dat het niet tegen jou persoonlijk gericht is, wordt het ook eenvoudiger om de signalen te verwerken en er ook een betekenis aan te geven. Op die manier raak jij wellicht niet gefrustreerd, maar besef je dat de oorzaak buiten jou ligt.

Tot slot: Te streng of vriendschappelijk?

Je leest wel eens dat je als docent heel streng moet beginnen om daarna de teugels steeds meer te vieren. Dat kan natuurlijk een optie zijn, maar het vraagt veel ervaring en gevoel voor het vak als docent. Je kunt namelijk niet jezelf zijn en door het feit dat je jezelf niet bent, kun je ook in de valkuil trappen dat je niet consequent bent. Wanneer je je namelijk strenger voordoet dan je eigenlijk bent, speel je een rol en het is niet eenvoudig om altijd in die rol te blijven. Telkens wanneer je uit je rol valt, krijgen de leerlingen verwarrende signalen. De ene keer mag iets wel, terwijl het de andere keer absoluut verboden is. De ene keer speel je dat je ontzettend boos wordt, de andere keer ben je weer heel aardig en zie je iets door de vingers.

Er is maar één manier om echt consequent te zijn en dit ook te blijven: jezelf zijn. Denk vooraf goed na over wat je precies verwacht van leerlingen, zowel wat betreft prestaties als wat betreft gedrag en gedraag je daar ook naar. Wanneer je een onverwachte situatie tegenkomt (en of je die zult tegenkomen), volg dan je gevoel en leer van je fouten.
© 2015 - 2024 Edu007, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Structuur gevraagdKinderen hebben sterk behoefte aan sturing. Sturing in de les betekent namelijk ook veiligheid en vertrouwen. Het is bel…
Zij-instromer in het basisonderwijsZij-instromer in het basisonderwijsEr is grote behoefte aan nieuwe leraren en leraressen in het basisonderwijs. In de komende jaren wordt namelijk een grot…
Onrust in de klasVeel leerkrachten merken dat kinderen druk en onrustig zijn in de klas. Dit kan verschillende oorzaken hebben, maar mees…
Pedagogisch klimaat in de klasAls leerkracht ben je continue bezig de sfeer in de klas in kaart te brengen en te verbeteren. Je zorgt ervoor dat de ki…

Jodenvervolging in België en NederlandAls je aan verschillende mensen de vraag zou stellen wat de meest beschamende episode uit de Nederlandse geschiedenis is…
Hoe verzorgt u een boeiende presentatie?Hoe verzorgt u een boeiende presentatie?Het geven van een presentatie is voor velen best spannend. Het kan lastig zijn om een grote groep voor een tijd aandacht…
Edu007 (4 artikelen)
Gepubliceerd: 23-02-2015
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Diversen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.