Wat leert je kind in groep 0, 1 en 2 (basisschool)?

Als je kind vier jaar geworden is mag het in Nederland naar de basisschool. Een enorme stap voor ouder en kind. Wat leert je kind de eerste jaren in groep 0,1 en/of 2 (de zogenaamde kleutergroepen)? Wanneer gaat je kind naar groep 0? Wat moet je kind kunnen als het naar de basisschool gaat? Wanneer is je kind leerplichtig? Wat is het verschil tussen groep 1 en 2? Wat is voorbereidend lezen? Wat is voorbereidend rekenen? Wat is de Cito Kleutertoets? Wanneer is je kind klaar voor groep 3? Hoe kun je je kind het beste ondersteunen in groep 0,1 en/of 2 van de basisschool?

Naar de basisschool

In Nederland mogen kinderen vanaf het moment dat ze vier jaar zijn naar de basisschool (In Rotterdam gaat een proef van start waarin kinderen al vanaf drie jaar naar de basisschool gaan). Dit is nog niet verplicht.

De leerplicht in Nederland

In Nederland mogen kinderen vanaf hun vierde verjaardag naar school. Vanaf het moment dat ze vijf jaar zijn moeten ze naar school. Wel mogen ze zolang ze vijf jaar zijn in overleg met de school nog vijf uur per week thuis zijn. Een schoolweek kan op deze leeftijd soms nog heel intensief zijn (denk aan bijvoorbeeld de Sinterklaasperiode) en dan kan een extra ochtend of middag thuis er net voor zorgen dat je kind beter in zijn/haar vel blijft zitten.

Kleutergroepen

De meeste kleutergroepen in Nederland bestaan uit groep 0, groep 1 en groep 2 (de ‘oude’ kleuterschool). De kinderen uit deze groep werken en spelen samen en soms apart waarbij de kinderen uit groep 0 en de kinderen uit groep 1 dezelfde werkjes doen.

Groep 0

Sommige kinderen starten in groep 0. Of je kind in groep 0 komt hangt af van wanneer je kind geboren (en dus vier jaar geworden is) is. Afhankelijk van de basisschool komen kinderen vanaf oktober, november of juist januari in groep 0. Dit heeft te maken met de grens die zij trekken om kinderen te laten doorstromen naar groep 3. Voeger was dit eind september. Tegenwoordig ligt deze grens (een paar maanden) later.
Als de geboortedatum van je kind dicht bij de grensdatum ligt is het soms ook niet zeker of het in groep 0 of 1 komt. Dit blijkt vanzelf en in overleg tussen de leerkracht en ouders. Het is namelijk belangrijk dat je kind er aan toe is om naar groep 3 te gaan en bij het ene kind is dit eerder dan bij het andere kind (zie ook ‘wanneer is mijn kind klaar voor groep 3?’).

Je kind voorbereiden op de basisschool

De meeste kinderen in Nederland gaan voordat ze naar de basisschool gaan naar het kinderdagverblijf en/of de peuterspeelzaal. Daar hebben zij al gemerkt dat de kinderen als zij vier jaar worden afscheid nemen en naar de basisschool gaan. Misschien zit het kinderdagverblijf wel in een Brede School en zijn zij er weleens met een gezamenlijke activiteit geweest. Als er een oudere broer of zus is, is je kind misschien al dagelijks in school. Eén ding is zeker voor de meeste kinderen is voor het eerst naar school gaan best heel spannend. Besteedt er daarom wel aandacht aan, maar maak het niet te groot. Haal boekjes uit de bibliotheek zodat je samen met je kind kan lezen wat er gebeurt op de basisschool. Doe dit ook niet te ver van tevoren (afhankelijk van je kind een maand tot twee weken van te voren). Benadruk vooral hoe leuk het is om veel nieuwe dingen te leren en vertel ook wat er allemaal hetzelfde is (buiten spelen, kleien, tekenen et cetera).

Wat moet je kind kunnen als het naar school gaat?

Je kind moet een aantal dingen kunnen als het naar school gaat. Je kind moet zindelijk zijn. Dit heeft er mee te maken dat er soms wel 30 kleuters in een groep zitten en het voor een juf niet te doen is als ze regelmatig van de groep moet om een luier te verschonen. Een ongelukje is niet erg. Leerkrachten van groep ½ zijn gewend dat er zeker bij nieuwe kindjes nog weleens een ongelukje kan gebeuren. Elke school heeft ook reservekleren, maar mocht verwachten dat je kind nu mogelijk een ongelukje krijgt kan je altijd een extra setje meegeven.
Daarnaast moet je kind verstaanbaar kunnen praten, waarbij het helemaal niet erg is als sommige klanken nog niet helemaal goed worden uitgesproken (denk bijvoorbeeld aan de ‘sch’)

Wennen op school

Elke school heeft zijn eigen wenbeleid. Bij de ene school komt je kind voor zijn/haar vierde verjaardag één a twee ochtenden wennen, bij de andere school is het twee weken lang na de vierde verjaardag halve dagen. Meestal is deze informatie op de site van de school te vinden en/of wordt deze je van te voren toegestuurd.
Hoe snel en makkelijk je kind went is niet altijd even goed te voorspellen. Sommigen huilen hartverscheurend bij het weggaan en hebben verder een heerlijke dag, anderen kiezen maandenlang hetzelfde werkje en zeggen nauwelijks een woord, terwijl het enorme kletskousen zijn en aan weer anderen merk nauwelijks iets.
In ieder geval is het verstandig (voor zover mogelijk) om de weekenden een beetje rustig aan te doen en lekker veel buiten te spelen en veel aandacht voor je kind te hebben.

Luizenzak en/of gymtas

Afhankelijk van de basisschool moet je zelf een luizenzak aanschaffen en/of een gymtas of wordt deze met naam en al verstrekt (al dan niet tegen betaling).

Knuffel en/of speelgoed mee

Ook wat betreft knuffels en speelgoed heeft elke school andere regels. Bij sommigen mag een knuffel mee, bij andere moet deze in de tas blijven of gaat in een speciaal mandje tot het einde van de dag. Sommigen hebben speciale speelgoedmiddagen waarop er speelgoed (al dan niet elektronisch met of juist zonder geluid) mee genomen mag worden.

Klassenouder

Veel scholen werken met zogenaamde klassenouders die als vraagbaak voor andere ouders fungeren en sommige dingen regelen voor de leerkrachten (wie er meegaat met uitstapjes en dergelijke).

Overdracht tussen leerkracht en ouders

Anders dan bij het kinderdagverblijf en de peuterspeelzaal is er op school veel minder tijd voor een uitgebreide overdracht. Meestal is er na ongeveer zes weken een uitgebreid gesprek van een uur (geniet ervan, daarna wordt het standaard 10 minuten, tenzij er iets speelt), waarin ouder en leerkracht uitwisselen hoe het gaat met je kind. Uiteraard zal elke leerkracht je de eerste dagen even kort op de hoogte brengen hoe het ging. Daarnaast is het belangrijk dat als er iets gebeurt met of in de omgeving van je kind je dit ook vertelt aan de leerkracht (denk aan ziekte of dood familielid/huisdier).

Mijn kind vertelt niets over school

Zeker de eerste periode op school komen er zoveel nieuwe dingen (de school, de leerkrachten, de kinderen, de materialen, de regels, soms ook bso et cetera) op een kind af dat er thuis niets meer uit komt (of een heleboel vermoeidheid die zich ook in boosheid kan uiten, het is gewoon even op). Op jouw enthousiaste vraag ‘hoe het was op school’ haalt jouw kind zijn/haar schouders op of zegt alleen ‘leuk’. Soms helpt het om ’s ochtends op de dagplanning (hebben de meeste kleutergroepen) te kijken en specifiek naar een bepaald onderdeel te vragen. Bijvoorbeeld ‘buitenspelen’ (Met wie heb je buitengespeelt? Wat heb je buiten gedaan (een spelletje, in de zandbak, alleen, met meerdere kinderen)? Loop eventueel nog even met je kind de klas in, dan is het voor hem/haar veel makkelijker om iets te vertellen of te laten zien waar je het later ook nog even over kunt hebben.

Slapen

Juist omdat er zoveel gebeurt in deze periode kan het heel prettig voor je kind zijn om naast het vaste bedritueel voor het slapen gaan ook de dag af te sluiten door deze nog even door te nemen. Dit kan heel makkelijk door te zeggen welke dag het is, dat hij/zij op deze dag altijd naar school gaat, dan noem je één of twee dingen waarvan je weet dat je kind deze heeft gedaan, je vertelt wat er na school gebeurde, over het eten, na het eten en nu is het tijd om lekker te gaan slapen.
Zo wordt het voor je kind iets makkelijker om de dag los te laten.

Wat leert je kind in groep 0 en in groep 1 van de basisschool?

In groep 0 en in groep 1 van de basisschool leert je onder andere kind;

• Stil zitten op een stoel
• Op zijn/haar beurt wachten
• Kiezen wat je wilt spelen
• Vriendjes maken
• Iets vertellen
• Op sommige scholen plannen
• Tellen tot 5
• Veel nieuwe woorden

Kinderen die op een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf hebben gezeten hebben hier al mee geoefend. In de kleutergroepen zitten echter meer kinderen en is (nog) meer keuze en afleiding. De jongste groepen zijn zo ingericht en de dagindeling zo gestructureerd dat de kinderen zich spelenderwijs ontwikkelen. Door knutselwerkjes wordt de fijne motoriek verder ontwikkelt.

Wat leert je kind in groep 2 van de basisschool?

De scheidslijn tussen groep 1 en groep 2 is er nauwelijks . Soms maken de kinderen van groep 2 anderen werkjes waarmee ze zich langzaam voorbereiden op groep 3. Daarnaast zijn zij (nog) meer dan de kinderen van groep 1 bezig met

• Kleuren benoemen
• Dagen van de week
• Geometrische patronen
• Kralen rijgen
• Knippen
• Functie van letters (ook wel beginnende of ontluikende geletterdheid genoemd)
• Groot/klein
• Meer/minder
• Voor/achter/naast et cetera
• Tellen tot 10 (of 20)

Beiden groepen zijn veel in de weer met puzzels, prikken, blokken et cetera. Vaak leert je kind in groep twee zijn/haar veters strikken.

Op veel scholen gaan de kinderen van groep 2 in de tweede helft van het jaar (na de kerstvakantie) al aan de slag met meer serieuze leerwerkjes, waarmee de kinderen spelenderwijs getraind worden voor de langere periodes van geconcentreerd werken in groep 3.

Voorbereidend schrijven en de pengreep

In de kleutergroep leert je kind de juiste pengreep (potlood rust op de middelvinger, de duim en wijsvinger besturen de pen) en gaat aan de slag met voorbereidend schrijven. Dit houdt in dat je kind veel krullen maakt, golfjes, lussen, rondjes, vierkantjes en probeert binnen de lijntjes te kleuren om de pen goed te leren beheersen.

Links- of rechtshandig

Meestal is in groep 1 en/of 2 wel duidelijk of een kind links- of rechtshandig is. Een enkele keer is dit nog niet duidelijk en komt de voorkeur naar boven als het echte schrijven begint in groep 3. Ongeveer 10% van de kinderen is linkshandig.

Voorbereidend lezen

Op allerlei manieren zijn de kinderen al bezig met voorbereidend lezen;

• De woordenschat wordt uitgebreid
• Oefenen luistervaardigheid
• Oefenen klankherkenning
• Onderzoeken wat zijn letters, woorden, zinnen
• Letters leren (letter van de dag/week)
• Oefenen met lettergrepen
• Oefenen met hakken en plakken (k-a-t kat)
• Oefenen met rijm

Voorbereidend rekenen

Om goed te kunnen rekenen moet je kind niet alleen kunnen tellen, maar ook weten hoeveel twee is en dat dit minder is dan vijf. Om dit inzicht te krijgen heeft de school allerlei (leer) materialen waarmee je kind dit onder de knie kan krijgen.

Sociaal emotionele ontwikkeling

Op het gebied van de sociaal emotionele ontwikkeling leert je kind ook veel in groep 0, groep 1 en groep 2. Niet alleen in het spel met de anderen kinderen, maar ook doordat veel scholen hier aandacht aan besteden in kringgespreken. Wat doe je als de ander iets doet wat jij niet wilt? Hoe maak je het goed als je ruzie met iemand hebt?

Wanneer is je kind klaar voor groep 3?

Wanneer is je kind klaar voor groep 3 waar het gaat leren lezen, schrijven en rekenen? Wanneer is je kind schoolrijp? Leerkrachten kijken over het algemeen naar;

• Getal- en taalvaardigheid
• Zelfstandigheid
• Concentratie vermogen

Wat hier soms lastig in is, is dat jonge kinderen zich in sprongen ontwikkelen. Dit betekent dat je kind voor de zomervakantie misschien niet toe was aan groep 3 en na de zomervakantie wel.

Doorkleuteren

Doorkleuteren of een jaartje extra kleuteren kan voor sommige kinderen heerlijk zijn. Zeker voor sommigen kinderen die net op de grens zitten. Belangrijk is te beseffen dat groep 2 echt heel anders is dan groep 3. In groep 3 wordt er verwacht dat kinderen geconcentreerd met werkjes aan de slag gaan. Dit vele zitten is voor sommige kinderen een bijna onmogelijke opgave. Daarnaast kan je in feite elke klas opnieuw doen, maar als je te vroeg doorstroomt naar groep 3 dan kan je later wel een keer blijven zitten, maar je kleuterjaar krijg je er niet mee terug. Dit extra jaar kan voor sommige kinderen echt een cadeautje zijn, waarin ze rustig in hun eigen tempo leerrijp kunnen worden.

Kleuterklas overslaan

Sommigen kinderen gaan als een speer en kunnen al in groep 1 een beetje lezen en rekenen. Dan rijst bij sommige ouders al snel de vraag, wat gaat mijn kind dan nog in groep 2 leren, moet mijn kind groep 2 niet overslaan? Het antwoord hierop hangt helemaal af van de school. De ene basisschool is de andere niet. In principe zijn er genoeg materialen voor kleuterklassen (en er kan altijd iets uit groep 3 worden gehaald) om te verdiepen en te verbreden. Een goede leerkracht kan hier mee omgaan. Het is echter ook belangrijk dat er meer kinderen in de groep zitten die hier al mee bezig zijn zodat je kind geen buitenbeentje wordt en/of gaat onderpresteren. Er zijn ook scholen die de kinderen zo snel mogelijk willen laten doorstromen en zodra zij zien dat een kind er min of meer aan toe is het advies geven een groep over te slaan.
Kijk daarom goed naar je kind en overleg met de leerkracht wat wijsheid is.

Hoe kun je je kind het beste ondersteunen?

Zelf kun je je kind tijdens de kleuterperiode goed ondersteunen en helpen de schoolse vaardigheden te leren door;

• Heel veel voor te lezen (laat je kind gratis lid worden van de bibliotheek)
• Lekker veel vrij te knutselen
• Veel buitenspelen (rennen, fietsen, steppen, schommelen et cetera)
• Tekenen, maar ook doolhoven, overtrekpatronen
• Zelf aan- en uitkleden
• Zelf tanden poetsen (wel na-poetsen)
• De borden te tellen als je ze op tafel zet ( en hoeveel zijn er nog als je er twee weg haalt)

Door spelenderwijs te oefenen, maar vooral door ze veel zelf te laten doen en ontdekken leren ze hun lichaam goed te gebruiken en te beheersen (voor stil zitten is een goede beheersing van je spieren nodig). En wees vooral blij met hoe en wie je kind is. Misschien wordt het geen uitblinker op school, maar is het wel heel lief voor zijn oma, kan je enorm met haar lachen of geeft het de allerliefste knuffels.

Kleutertoetsen

Scholen in Nederland moeten in groep 1 en 2 minstens één keer in die twee kleuterjaren een methodeonafhankelijke toets afnemen voor beginnende geletterdheid en gecijferdheid. Deze toets is bedoeld als objectief meetinstrument naast het oordeel van de leerkracht. Je kind kan niet zakken of slagen voor de toets, maar er zit wel een uitslag aan vast die soms wel en soms niet met de ouders wordt gedeeld. Veel scholen kiezen voor de Cito Kleutertoets omdat zij het hele leerlingvolgsysteem (met bijbehorende toetsen) van het Cito hebben en ook in groep 8 de Cito Eindtoets ( ook wel centrale eindtoets genoemd) afnemen.

Lees verder

• Verkeersles voor kinderen
• Naar de basisschool
• Tips voor gezonde tussendoortjes op school en op het werk
• Voor- en tegenstanders over de Cito kleutertoets
• Voorlezen is belangrijk voor de taalvaardigheid van kinderen