Beelddenken uitgelegd

Beelddenken uitgelegd Steeds meer kinderen lijken een (leer)stoornis te hebben, zoals dyslexie, dyscalculie of ADHD. De aanpak bestaat uit heel veel oefenen van lesstof en vaak medicatie. Maar bekijk deze 'stoornissen' eens van een andere kant: deze kinderen hebben vaak een groot talent. Zij zijn beelddenker. Wat houdt beelddenken in, hoe komt het dat deze kinderen op school vaak vastlopen en hoe herken je een beelddenker?

Leerstoornis of beelddenker?

Er lijken steeds meer kinderen met een leerstoornis te zijn. Dyslexie en ADHD zijn de meest bekende stoornissen die beide grote invloed hebben op het (school)leren van kinderen.

Een groot deel van de kinderen die vermoedelijk dyslexie of ADHD hebben, is beelddenker. Veel beelddenkende kinderen hebben grote moeite met spellen en lezen (dyslexie) en het juist schrijven van cijfers en getallen en automatiseren van sommen en tafels (dyscalculie). Ook lijken zij niet te kunnen plannen en organiseren en zij vertonen vaak impulsief gedrag.

Wat is beelddenken?

Het woord zegt het eigenlijk al: een beelddenker denkt in beelden. Beelddenken is denken in beelden en gebeurtenissen. Het is meer dan visueel ingesteld zijn. Het denkproces van een beelddenker bestaat uit plaatjes en filmpjes, waar hij zichzelf middenin bevindt.

Beelddenken is tegengesteld aan woorddenken / taaldenken. Taaldenkers denken in woorden en begrippen. Taaldenkers kunnen visueel ingesteld zijn, maar zij zullen voor zich zien wat zij weten. Een beelddenker weet wat hij (voor zich) ziet.

Waarom lopen beelddenkende kinderen vast op school?

De meerderheid van de mensen in onze maatschappij is taaldenker. Naar schatting 5 - 10 % is beelddenker. Per schoolklas kun je er dus vanuit gaan dat één tot drie leerlingen beelddenker zijn.

Leerkrachten en onderwijsontwikkelaars

De kans dat de leerkracht taaldenker is, is erg groot. De kans dat de onderwijsontwikkelaar taaldenker is, is ook groot. Onderwijs bestaat daarom voor een heel groot deel uit woorden en begrippen, mondelinge uitleg en (abstracte) cijfers en letters. Dit onderwijs sluit niet aan op de manier van leren van een beelddenker. Die heeft beelden nodig om de lesstof te begrijpen en te onthouden.

Deel en geheel

Voorts is het onderwijs in Nederland meestal gericht op het aanbieden van deeltjes lesstof, die uiteindelijk een geheel gaan vormen. De beelddenkers onder ons hebben echter het grotere geheel nodig om de deeltjes te kunnen plaatsen, anders is het alsof ze een puzzelstukje krijgen aangereikt terwijl ze aan het voetballen zijn; wat moet je daarmee? Als zij het grotere geheel niet door de leerkracht krijgen aangereikt, zullen zij zelf de context maken en de kennis in hun eigen context gaan toepassen. Ze gaan voetballen met het puzzelstukje of gooien het aan de kant en gaan verder met hun eigen ding.

Prikkels

Beelddenkers denken ruimtelijk. Zij staan letterlijk midden in het leven, zij beleven de wereld. Daar hebben zij voordeel van: ze kunnen een probleem letterlijk van alle kanten bekijken, zonder uit hun stoel te komen. Nadelig is dat alle informatie tegelijk binnenkomt en niet of nauwelijks gefilterd wordt. Dit geeft veel drukte, veel prikkels, die aanvankelijk allemaal opgeslagen worden, maar er ook een keer uit moeten. Dit kan resulteren in druk en 'onaangepast' gedrag. Beelddenkers zijn vaak hoogsensitief. De output is gedrag dat past bij ADHD.

Tijd en context is nodig

Een beelddenker heeft tijd nodig om onder woorden te kunnen brengen wat hij ziet. Ook andersom geldt dit: het verwerken van woorden (bijvoorbeeld van de leerkracht op school) naar een begrijpelijk en juist beeld kost tijd. Bovendien zal een beelddenker altijd willen weten wat het eindresultaat is, waarom iets geleerd moet worden. Als er geen context wordt geboden, zal hij deze, zoals gezegd, zelf maken. Dit hoeft zeker niet altijd overeen te komen met de context die de leerkracht heeft bedoeld. De beelddenker schept zijn eigen wereld.

Misverstanden

Een beeld is al snel completer dan in woorden te beschrijven is. Hiervan zijn de meeste mensen zich echter onvoldoende bewust. De beelddenker ziet geen noodzaak om tot in detail uit te leggen wat hij ziet, ervan uitgaande dat iedereen zulke plaatjes en films in zijn hoofd heeft. De taaldenker mist de details van de beelden die de beelddenker voor zich ziet: hij hoort een verhaal dat van de hak op de tak gaat. Uiteindelijk zullen zij elkaar niet begrijpen.

Snel denken

Denken in beelden gaat veel sneller dan in woorden. Gedachten in woorden vormen zich met een snelheid van ongeveer 150 woorden per minuut, ongeveer net zo snel als mensen praten. Per seconde is dit ongeveer 2,5 woord. Gedachten in beelden vormen zich met een snelheid van 32 beelden per seconde. De snelheid van de beelden neemt toe naarmate de denker de situatie meer begrijpt of meer denkt te begrijpen. Conclusies vormen zich razendsnel. Wordt er echter gevraagd naar de argumenten voor deze conclusie, dan zal een beelddenker vaak niet verder komen dan 'het is gewoon zo' of 'dat is toch logisch'. Het beredeneren van een conclusie is iets dat taaldenkers doen. Beelddenkers zien gewoon hoe het zit.

Hoe ontstaat beelddenken?

De term beelddenker is in de jaren '30 van de vorige eeuw bedacht door logopediste Maria Krabbe. Zij heeft de theorie ontwikkeld dat er kinderen zijn die in beelden denken in plaats van woorden. Er is tot op heden zeer weinig wetenschappelijk onderzoek naar (het ontstaan van) beelddenken. De theorie is dat mensen die beelddenken een sterk ontwikkelde rechterhersenhelft hebben en een minder sterk ontwikkelde linkerhersenhelft. Bij taaldenkers is dit andersom: de linkerhersenhelft is dominant. Natuurlijk zijn hier gradaties is. Hoe sterker de ene hersenhelft is ontwikkeld ten opzichte van de andere hersenhelft, hoe groter de voorkeur voor beeld- of taaldenken. Dit is een natuurlijk proces, dat voltooid lijkt rond het vierde levensjaar. Het lijkt ook erfelijk bepaald: beelddenken komt in sommige families veel meer voor dan in andere.

Ben jij een beeldddenker?

Hieronder een lijstje waaraan je jezelf of je kind als beelddenker zou kunnen herkennen:
  • Je houdt van ruimtelijk bezig zijn (bouwen, constructie, voor kinderen: LEGO, Knex, Kapla e.d.).
  • Je hebt een goed richtingsgevoel en bent goed in de weg vinden.
  • Je bent artistiek aangelegd, kunt goed omgaan met vormen en kleur.
  • Je bent muzikaal en/of hebt een goed gevoel voor ritme.
  • Je hebt een heel goed (beeldend) geheugen: haarscherpe herinneringen.
  • Je hebt veel fantasie, een grote verbeeldingskracht. Je leeft (soms) in je eigen wereld.
  • Het is moeilijk om stil te zitten.
  • Je bent snel afgeleid.
  • Maar als je ergens in geïnteresseerd bent, kun je enorm focussen.
  • Instructies moeten vrij vaak worden herhaald voordat je ze opvolgt.
  • Mensen vinden dat je eerst doet en daarna pas denkt.
  • Je denkt zwart-wit: er is geen grijs gebied voor jou.
  • Je bent perfectionistisch en vindt het lastig om kritiek te ontvangen.
  • Je wint graag, verliezen doe je slecht.
  • Je houdt van tv kijken en computerspelletjes spelen. Dit ontspant je.
  • Je handschrift is vrijwel onleesbaar voor anderen (en jezelf).
  • Je leeft chaotisch, spullen slingeren rond, plannen en organiseren vindt je lastig.
  • Je hebt een groot gevoel voor humor.

Zijn tien of meer stellingen waar voor jou, dan ben je waarschijnlijk beelddenker.

Noot: daar waar hij staat, kan natuurlijk ook zij gelezen worden.
© 2015 - 2024 Henneke, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De vier verschillende vormen van dyscalculieDe vier verschillende vormen van dyscalculieDyscalculie geeft aan dat er een enorme moeite is met het leren van rekenen en het ruimtelijke inzicht. Het is niet alle…
Wat is het verschil tussen beelddenken en woorddenken?Wat is het verschil tussen beelddenken en woorddenken?Vijf procent van de bevolking is een beelddenker. Dit wil zeggen dat vijf procent van de mensen denkt in beelden in plaa…

Schooladvies basisschool voor het voortgezet onderwijsSchooladvies basisschool voor het voortgezet onderwijsMet ingang van het schooljaar 2014-2015 is bepaald dat de leerkrachten in groep 8 van de basisschool het schooladvies vo…
Bronnen en referenties
  • http://kindercoach-opweg.nl/index.php/is-jouw-kind-beelddenker
  • www.ikleeranders.nl
  • www.stichtingbeelddenken.nl
  • R. Davis, De gave van dyslexie, 2011.
Henneke (7 artikelen)
Gepubliceerd: 30-01-2015
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.