Macht en leiderschap

Macht en leiderschap Leiderschap en macht zijn voor een manager nauw met elkaar verbonden. De macht in een leiderschap kan positiegebonden of persoonsgebonden zijn. De macht van een manager kan invloed hebben op de leiderschapsstijl. Als de manager de juiste vorm van macht uitoefent, en daarbij de passende leiderschapsstijl handhaaft, kan dit leiden tot een succesvolle carrière.

Leiderschapsstijlen

De wijze waarop en de houding waarmee leiding wordt gegeven komt tot uitdrukking in de leiderschapsstijl. Leiderschapsstijlen hebben een aantal kenmerken. Drie hoofdstromen van leiderschap zijn:
  1. Autoritair leiderschap: de leider bepaalt en beveelt.
  2. Democratisch leiderschap: leiderschap is groepsfunctie geworden met inspraak, leidinggevende is coördinator en begeleider.
  3. Participerend leiderschap: leidinggevende houdt verantwoordelijkheid, organisatieleden participeren.

Bij leiderschap gaat het om de relatie tussen manager en medewerker, leider-groepsrelatie, de taakstructuur (wat moet er geleverd worden) en de machtspositie van de manager (legitimering, gezagsstructuur).

Er bestaan vier kwadranten met elk verschillende kenmerken. Uit de kwadranten kunnen we onderscheiden:

Controle kwadrant

Intern & beheersmatig: weet wat gaande is, controle, doelen worden gehaald, oog voor detail.
  • Controleur: omgaan met overvloed aan informatie, kernprocessen analyseren, meten prestaties.
  • Coördinator: projectmanagement, taken ontwerpen, cross functioneel management.

Concurrerend kwadrant

Beheersmatig marktgericht problemen oplossen, duidelijke leiding, planmatig productief werken.
  • Bestuurder: visie ontwikkelen & communiceren, doelen formuleren, ontwerpen & organiseren.
  • Producent: productief werken, productieve werkomgeving bevorderen, tijd & stressmanagement

Samenwerkingskwadrant

Flexibel anticiperend, groei intern georiënteerd, teamwork, proces oriëntatie, samenbrengen, ontwikkeling van mensen, luisteren.
  • Stimulator: teambuilding, participerende besluitvorming gebruiken, conflicten managen.
  • Mentor: inzicht in jezelf en anderen, effectief communiceren, ontwikkelen werknemers.

Creërend kwadrant

Leven met verandering, creatief denken, management van verandering, machtsbasis opbouwen en handhaven, onderhandelen, ideeën presenteren.
  • Innovator: leven met verandering, creatief denken, management van verandering
  • Bemiddelaar: draagvlak, onderhandelen over inzet en overeenstemming, ideeën presenteren

Machtsbronnen

In de functie van leidinggeven wordt er gebruik gemaakt van macht. Dit is het vermogen om invloed uit te oefenen op medewerkers. French en Raven (1959) introduceerden vijf grondslagen van de macht. Een manager in een bepaalde functie beschikt over positie gebonden machtsmiddelen. Deze middelen liggen vaak bij het topmanagement en middenmanagement en minder vaak bij de uitvoerende medewerkers. Ook bestaan er persoonsgebonden vormen van macht. De persoonsgebonden vormen van macht zijn sterk gebonden aan de manager.

Positie gebonden machtsmiddelen

Beloningsmacht
Goed functioneren wordt beloond met geld of immateriële zaken. Vormen van beloningsmacht kunnen complimentjes zijn, maar ook loonsverhoging of promoties. Bij deze vorm van macht kan het voorkomen dat er te weinig waarde is voor de manager waardoor de macht verzwakt. Ook komt het vaak voor dat de beloningen steeds groter moeten worden om de medewerker tevreden te houden.

Afgedwongen macht
Voor de uitvoering van de activiteiten wordt een minimumniveau van prestatie afgedwongen. Bij het niet voldoen aan deze prestatie wordt het gedrag gestraft. Deze vorm van macht kan leiden tot problemen, het kan leiden tot ongezond gedrag en ontevredenheid op het werk. Leiders maken vaak gebruik van bedreigingen in hun stijl van leidinggeven zoals ontslag of demotie.

Legitieme macht
De sturing in gedrag van de medewerker wordt in grote mate geaccepteerd door de medewerkers. Mensen gehoorzamen traditioneel aan één persoon die een uitsluitende bevoegdheid heeft op basis van een positie of titel. Deze machtsvorm is daarom makkelijk vervangbaar bij het wegvallen van een manager. Beïnvloeding en overtuigen van medewerkers is met legitieme macht vaak niet van toepassing.

Persoonsgebonden machtsmiddelen

Expertisemacht
Een management bestaat vaak uit hoog opgeleide of doorgegroeide mensen met veel ervaring en kennis. Hierdoor ontstaat het vermogen om het gedrag van de medewerkers via relevante kennis te beïnvloeden. Deze vorm van macht kan ook spelen tussen onderlinge afdelingen. Deze zijn ingevoerd met inachtneming van het niveau van de waarneembaarheid en de mate waarin de macht afhankelijk of onafhankelijk is van de structurele voorwaarden.

Relationele middelen
De karaktereigenschappen en de manier van optreden van de manager zorgen voor bewondering van de medewerkers. Verantwoordelijkheid binnen deze machtsvorm is zwaar en men kan zich daar gemakkelijk in verliezen. In combinatie met andere machtsvormen kan deze machtsvorm heel nuttig zijn.
© 2014 - 2024 Mrst, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat maakt een leider efficiënt en effectiefWat maakt een leider efficiënt en effectiefHoewel veel discussies rondom effectief leiderschap draaien rondom het soort leider dat iemand zou moeten zijn, bijvoorb…
De verschillende leiderschapsstijlenDe verschillende leiderschapsstijlenDoor de eeuwen heen is effectief leiderschap altijd al een belangrijk onderwerp geweest in de literatuur en de praktijk.…
Leiderschap: Managerial grid van Blake en MoutonDe managerial grid is ontwikkeld door Robert Blake en Jane Mouton, en gericht op het situatiegericht leidinggeven. In di…
Leiderschapsstijl - Laissez faireLeiderschapsstijl - Laissez faireDe Laissez faire leiderschapsstijl. Leiderschapsstijlen zijn er in diverse vormen: de autoritaire stijl, democratische s…

De kracht van een ParadoxDe kracht van een Paradox"Een man zegt dat hij liegt. Is wat hij zegt waar of onwaar?", is een van de oudste leugenparadoxen. Paradoxen lijken va…
Hoe volg ik gratis online colleges aan een universiteit?Hoe volg ik gratis online colleges aan een universiteit?Steeds meer universiteiten bieden het aan: online colleges. Deze colleges zijn ontwikkeld op basis van videolectures die…
Bronnen en referenties
  • Marcus, J. &Dam, N. Van, 2012, Oraganisatie en Management, Noordhoff Uitgevers. ISBN: 9789001766658
  • Scienceprogress, http://www.scienceprogress.nl/leiderschap/vijf-grondslagen-van-macht, bezocht op 26-09-2014
Mrst (283 artikelen)
Laatste update: 27-03-2017
Rubriek: Educatie en School
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.